YOKSULUN ENFLASYONU TIRMANIYOR

-YOKSULUN ENFLASYONU TIRMANIYOR
-YOKSUL KESİMİN GELİRİNİN BÜYÜK BÖLÜMÜNÜ AYIRMAK ZORUNDA
OLDUĞU GIDA HARCAMALARI EYLÜLDE BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE
YÜZDE 1,3 ORANINDA ARTIŞ KAYDETTİ.
-BİRLEŞİK-KAMU İŞ’İN, EN ÇOK TÜKETİLEN 77 GIDA MADDESİNİ ESAS
ALIRAK YAPTIĞI ÇALIŞMAYA GÖRE BU YILIN İLK DOKUZ AYILIK
DÖNEMİNDE YÜZDE 31,9 ORANINDA ARTAN GIDA FİYATLARINDAKİ
SON BİR YILLIK ARTIŞ İSE YÜZDE 38,9 OLARAK ÖLÇÜLDÜ.

Halkın en yoksul yüzde 20’lik kesiminin harcamalarının üçte birini oluşturan
gıda harcamalarında yaşanan artış eğilimi eylül ayında da devam etti. Eylülde bir
önceki aya göre yüzde 1,3 oranında artan gıda fiyatlarında bu yılın ilk dokuz aylık
döneminde yüzde 31,9 oranında, eylül sonu itibariyle son bir yılda ise yüzde 38,9
oranında artış yaşandı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMU-AR’ın, Ankara’daki
pazar ve marketlerden fiyatlarını her ay düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla
tükettiği 77 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın
enflasyonu” araştırmasının eylül ayı sonuçları açıklandı. Araştırmayla, gıda
fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya
ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan
ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması
amaçlanıyor.
TÜİK’in en son açıkladığı Hane Halkı Tüketim Harcaması araştırmasına göre
2018 yılında Türkiye’deki en yoksul yüzde 20’lik kesim harcamalarının yüzde 28,7’sini
gıda için yaparken, en zengin yüzde 20’lik kesim ise gıdaya en yüzde 15,4 oranında

pay ayırdı. Gıdanın harcamalar içerisindeki payı Türkiye genelinde ise yüzde 20,3
olarak ölçüldü. Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar,
harcamalarının büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda bulunan yoksulların
enflasyonunu zenginlere göre çok daha fazla etkiliyor.
Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç,
ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere
göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek
fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda
harcamalarının yüzde 22,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri
ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de
gıda için harcanan her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası
meyveye, 15,1 lirası sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası
çay ve kahveye, 3,6 lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine
ayrılıyor.
Bu arada araştırmalara göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü
ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü
et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.

GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Eylül 2019)

Bir Önceki Aya
Göre (%)

Aralık 2018’e
göre (%)

Yıllık (%)
Ekmek, un, bulgur, makarna v.b. 0,2 12,3 18,1
Et-Balık 1,4 5,9 12,5
Süt, süt ürünleri, yumurta -3,6 36,2 29,6
Yağ 2,2 13,4 15,3
Meyve -9,0 39,5 50,7
Sebze 14,5 55,7 79,7
Bakliyat -3,9 9,6 22,6
Diğer 3,5 40,8 44,2
Ortalama 1,3 31,9 38,9
Eylülde, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre,
ekmek fiyatlarına bağlı olarak yüzde 0,2 oranında artış yaşanırken, et-balık
harcamalarında yüzde 1,4 oranında artış gözlendi.
Eylülde süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yüzde 3,6 oranında
azalırken, katı ve sıvı yağ fiyatlarında yüzde 2,2 oranında yükseliş kaydedildi.
Meyve harcamalarının yüzde 9 oranında azaldığı eylül ayında sebze
harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 14,5 oranında yükseliş yaşandı.

Bakliyat fiyatları yüzde 3,9 oranında azalırken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve
benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında yüzde 3,5 oranında artış
oldu.
OCAK-EYLÜL DÖNEMİ
Yılın ilk dokuz ayında gıda fiyatlarında toplam yüzde 31,9 oranında yükseliş
kaydedildi. Geçen yılın aralık ayına göre ekmek, un, bulgur vb. gıda ürünlerinin
fiyatları yüzde 12,3, et ve balık fiyatları yüzde 5,9 oranında arttı. Süt ve süt ürünlerinin
fiyatlarında yüzde 36,2, meyve fiyatlarında yüzde 39,5, sebze fiyatlarında yüzde 55,7,
bakliyat fiyatlarında yüzde 9,6 artış oldu. Yağ fiyatlarının yüzde 13,4 oranında arttığı
bu dönemde, diğer gıda fiyatlarında ise yüzde 40,8 oranında yükseliş yaşandı.
SON BİR YIL
Gıda harcamalarında bir önceki yılın aynı ayına göre (Eylül 2018) ise yüzde
38,9 oranında artış gözlendi.
Eylül 2019 itibariyle son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin
fiyatlarında yüzde 18,1, et-balık fiyatlarında 12,5, süt ve süt ürünleri ile yumurta
fiyatlarında yüzde 29,6 oranında artış kaydedildi. Bir yıl öncesine göre göre katı ve
sıvı yağ fiyatları yüzde 15,3 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 50,7 oranında,
sebze fiyatları ise yüzde 79,7 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları yüzde 22,6
diğer gıda fiyatları ise yüzde 44,2 oranında arttı.

Mehmet BALIK