Gıda fiyatlarına

güç yetmiyor…

Necdet Buluz

Yaşadığımız enflasyon ve pahalılık gıda fiyatlarını uçurdu. Bir alınan ürün bir daha pahalı alınıyor. Bu yükselişin önü kesilmedi. Tüketici sürekli sıkıntı çekiyor. Gıda fiyatlarına artık güç yetmiyor.

Gıda fiyatlarında yaz aylarında nispeten düşük seyreden artış hızı Ekim ayıyla birlikte şahlandı. Son 53 aydır aralıksız olarak artan gıda fiyatlarında Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 6.6 oranında artış yaşandı.

Yılın ilk on aylık döneminde yüzde 47.2 oranında artan gıda fiyatlarında geçen yıl Ekim ayına göre ise yüzde 59.5 oranında artış kaydedildi. Gıda fiyatlarında bir önceki 12 aylık ortalamalara göre son 12 aylık dönemdeki artış ise yüzde 85.1 olarak gerçekleşti.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR’ın fiyatlarını Ankara’daki marketlerden derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir gıda sepetini esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Ekim 2024 sonuçları açıklandı.

TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 14.5’ini, en yoksul yüzde 20’lik kesim ise yüzde 36.6’sını gıda için yapıyor.

Yoksullar her geçen yıl gelirinin daha büyük bir kısmını gıdaya ayırmak zorunda kalıyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında Türkiye’de son 53 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla sabit gelirli ve yoksul kesimleri etkiliyor. Açıklanan enflasyon bu nedenle bu kesimin gerçek hayatta yaşadığı enflasyonu tam olarak yansıtmıyor. Zira TÜİK enflasyonu hesaplarken gıda harcamalarının ağırlığını yaklaşık yüzde 25 olarak esas alıyor.

Türkiye’nin, iktidar eliyle yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 887 oranında arttı. Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için vatandaşlar bu yıl eylül ayında 987 lira ödemek zorunda kaldılar.

Aynı dönemde, kamu çalışanlarının ücretlerinde ise yüzde 780 oranında artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 lira olan ortalama kamu çalışanının ücreti şu anda 880 lira düzeyinde seyrediyor. Ücretlerindeki artış gıda fiyatlarındaki artışı bile karşılamaya yetmeyen kamu çalışanlarının alım gücü gıda fiyatlarına karşı erimeye devam ediyor.

Ücretler altı ayda bir artırıldığı için bu reel azalma önümüzdeki aylarda artarak devam edecek. Birleşik Kamu-İş’in gıda fiyatları endeksi Haziran 2020’den bu yana her ay, yani aralıksız olarak 53 aydır bir önceki aya göre artıyor. Bu 53 aylık dönemde gıda fiyatları 13 katı arttı.

Gıda fiyatlarında bu yılın ilk on aylık döneminde ise toplam yüzde 47.2 oranında artış yaşandı. Geçen yıl sonuna göre ekmek-pirinç-un-bulgur-makarna fiyatları yüzde 32.2, et-balık harcamaları yüzde 30.5, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 25.4, yağ fiyatları yüzde 49.6, meyve fiyatları yüzde 88.7, sebze fiyatları yüzde 138, bakliyat fiyatları yüzde 20.6, diğer ürünlerin fiyatları yüzde 31.4 oranında yükseldi.

Bu yıl Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 40.8, et-balık fiyatlarında 35.4, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 35.6 oranlarında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 56.5 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 88.7, sebze fiyatları ise yüzde 191.4 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 29, diğer gıda fiyatları ise yüzde 51.4 oranında zamlandı.