Gıda enflasyonu

yükseliyor…

 

Necdet Buluz

 

 

Enflasyonla mücadele sürüyor ama, gıda enflasyonunun önü alınamıyor. Girdi fiyatlarındaki artış üretimi doğrudan etkiliyor. Yakıt, işçilik ve aracılar nedeni ile fiyatlar uçuyor. Dünyada gıda fiyatlarında düşüşler yaşanırken bizde sürekli artıyor.

Kısa bir örnek:

Son 5 yılda dünyada gıda fiyatları yüzde 29 artarken Türkiye’de nominal olarak yüzde 465 yükseldi. Gıda fiyatlarının yükselişinden şikayet etmeyen yok.

Ülkemizde genel enflasyon ile gıda enflasyonu arasındaki fark her geçen gün daha da açılıyor. TÜİK’İn açıkladığı Ağustos ayı verilerine göre son bir yılda resmi verilere göre TÜFE yüzde 58.9 artarken, aynı dönemde gıda enflasyonu yüzde 72.9 artış gösterdi. Genel enflasyon ile gıda enflasyonu arasındaki fark yüzde 14’e ulaştı.

Türkiye’de gıda fiyatları 3 yıldan bu yana her ay yükseliyor. Gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark da giderek açılıyor. Son bir yılda genel Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) resmi verilere göre yüzde 58.9 artarken aynı dönemde gıda enflasyonu yüzde 72.9 artış gösterdi.

 

Hükümetin açıkladığı Yeni Ekonomi Modeli döneminde yıllık gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark sürekli artıyor. Gıdada enflasyonun sürekli artması enflasyonla mücadelede çok büyük etken.

 

2004 başından 2018’e kadar yüzde 25’in altında seyreden yıllık enflasyon, Ekim 2018’de bu sınırı aşarak yüzde 25.2 oldu. Yıllık gıda enflasyonu da Nisan 2019’da yüzde 33.2 ile zirveyi gördü. ‘Yeni Ekonomi Model’ine geçilen Eylül 2021 sonrası ise gıda enflasyonu rekor kırdı. Kasım 2022’de yıllık gıda enflasyonu yüzde 100’ü aşarak yüzde 102’ye kadar yükseldi. Mayıs 2023 seçimleri öncesinde enflasyon düşmeye başlarken 28 Mayıs seçimlerinden sonra yeniden yükselişe geçti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri son yıllarda enflasyonun dar gelirlilerin canını daha çok yaktığını gösteriyor.

 

2004-2019 yılları arasındaki 15 senede yıllık TÜFE ile gıda enflasyonu arasındaki fark hiç 10 puanı aşmamıştı. Bazı dönemler gıda enflasyonu genel enflasyondan daha düşük seyretti. Ağustos 2021’de bu fark ilk kez 10 puanı aştı. Fark, Nisan 2022’de ise 21’e kadar çıktı. Ağustos 2023’te ise fark 14 puan oldu.

 

Yoksullar ve dar gelirliler için gıda masrafları hane halkı tüketim harcamalarında önemli bir paya sahip. Bu da gıda enflasyonunun bu kesimleri daha çok etkilediğini gösteriyor

Son 5 yılda dünyada gıda fiyatları yüzde 29 artarken Türkiye’de nominal olarak yüzde 465 yükseldi. Ağustos 2018’de 100 birime satın alınan gıda sepeti Temmuz 2023’te 520 birime satın alınabiliyor.

BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün açıkladığı endekse göre ise dünyada gıda sepetinin fiyatı 100 birimden 129 birime yükseldi. Hatta son yıllarda dünyada gıda fiyat büyük ölçüde düşüş eğiliminde.