TURİZM ve YEREL DEĞERLER

YAHYA AKSOY

“…Şu bizim ellerin yaylası, dağı/Mor koyun sütünden peyniri yağı/Gel’ boşu boşuna geçirme çağı/Ekin zamanında derilir oğul/Dört mevsim güzeldir yurt dilim
dilim/Yedi dil bilsem de Türkçe öz dilim/Türk kültürü külliyetli bir ilim/Buna çalışmakla erilir oğul…” 1
Türkiye, genel ve turizm coğrafyası ile kıtalar arasında çok yönlü görevi yerine getiren tarihi bir köprü görevi görmektedir diyenlere; Halikarnas Balıkçısı şöyle
demekte: “Haritalarda Anadolu hiçbir zaman tarihte oynadığı başrolü belirtecek biçimde gösterilmez… Dünyada düzenli bir anlatışa hiç gelmeyen bir yer varsa o da
Anadolu’dur.İnsan attığı bir tek adımda felsefenin,en baş döndürücü bir doruğuna fırlar, ikinci adımda estetiğin derin bir uçurumuna tepetaklak dalar… Bodrumlu
Herodotos, Anadolu’nun ve bütün dünyanın ilk ve en büyük turisti oldu… Karadeniz kıyılarından Akdenize,Mısır’dan Sicilya’ya kadar zamanın bilinen dünyasının en
uzak sınırlarına dek varmıştı…Dünyayı da, hayatı da hayran kalınacak kadar güzel bulmuştur… ”
Bodrum’a gelir, gezer,görür gidersiniz ama aklınız hep Bodrum’da kalır…”diyen Balıkçı’nın, kendine özgü üslubuyla yazdığı düşün yazıları ve sentezleri ile
Anadolu’nun antik tarihi,sosyal ve kültürel değerleri evrensel boyutlarda tartışılır oldu…Anadolu tarihinin derinliklerinde temelleri olan kardeşlik, arkadaşlık ve
ahilik,Evliya Çelebi ve İbn-i Batuda,İonya’nın aydınlığı,Uygarlığın Çocukluk Çağları,Zeybekler,Dinler üzerine, Papazlık ve Laiklik,Apollon ile Defne,Ben
İkaros,Homeros ve diğer makalelerinde akademik düşünceleri ve düşleri örneklerle karşılaştırılmalı olarak anlatılmakta.“ Mimar Sinan ve İsa Bey Camii: ” Bizde asıl
abideler cami şeklinde tezahür eder, bu abidelerde,Osmanlı kültürünün bu büyük örneklerinde müşterek Osmanlı say ve kültürü görülür. ..Efes’teki İsabey Camii,
bütün mimari kitaplarda mimarinin en devrimci eseri diye ele alınıyor. Dünyanın birinci asimetrik eseri o idi…” 2
Yüzyıllara meydan okuyan mimari yapıları ve kimlikleri yazılı bulunduğu taş işlemeli ve kemerli çatal kapıları ve tarihe tanıklık eden yüksek kültürün görkemli abidevî yapıları
olarak dünya kültür mirası arasında seçkin yerlerini almış bulunmakta ve insanlığı selamlayarak görmeye davet etmekte. tarih ve kültür değerleri ile sarmalanmış ,
efsaneler beşiği ‘açık hava müzesi Anadolu’ görenlerde hayranlık uyandırmakta.Uluslar arası kongreler,sergiler,ticari,siyasi ve yerel etkinlikler turizm
sektörünün itici gücü olmaktadır. Kültür temelinde kurulan Cumhuriyetimizi 100.yılında ve devamında çağdaş ve evrensel organizasyonlar etkili
olacaktır.Turizmde ilke, alt ve üst yapısı ile tertemiz ülke.
Şair Akboğa ,“…Anadolu tarihin uygarlıklar beşiği /Hititler döneminde kral yolu eşiği /Güneşin tanrısından almış sanki ışığı/Eşi benzeri nadir rastlanacak
konular/Yalnızca ülkemizde bunu tarih vurgular/Türklerin geçmişini gerçeğini sorgular/Yazarı Yahya Aksoy eseri İPEK YOLU/ Babil atasözü;Bir insan şanslıysa,
şansının sınırlarını önceden bilmek olanaksızdır. Onu Fırat’a atın, elinde bir inciyle dışarı çıkacaktır./ Özbek özdeyişi “Çihanda ulu iki yol vardır; gök yüzünde Saman
Yolu, yeryüzünde İpek Yolu.Bunlar araştırmakla bitmez…”demekte. 3
“Sen ne güzel bulursun/ Gezsen Anadolu’yu/Dertlerden kurtulursun/Gezsen Anadolu’yu…” Diyen şarkıların, türkülerin, destanların, seyahatnâmelerin, sanat tarihi eserlerinin
,destanların, ağıtların, efsanelerin,görsel ve yazılı tüm kaynakların incelenmesi ile insanların gezi merakı,ilgi ve heyecanları daha da gelişecektir.
Tarihe tanıklık eden,çağlar ötesinden kalma mabetler, eşsiz mozaikler,höyükler,dikili ve yazılı taşlar,oyalar, nadide halılar,kilimler bende.Selimiye,
Süleymaniye,Gök medrese ,şifahane,darphaneler,geçmişten geleceğe uzanan,ata sanatı tezhip, hat, minyatürler bende.Nemrut Dağı ,Medusa,
Troya,Larisa,Termossos,sorguçlar,nişanlar,şamdanlar,zümrüt ve incilerle bezeli tahtlar bende. Mukaddes emanetlerle ,vefalı,cefalı
analarla,doluyum, tarihi İpek Yolu’yum, ben Anadolu’yum.
Ülkelerin etkili tanıtımında tarih ,kültür ve sanat değerlerinin özel ve anlamlı yerleri bulunmaktadır. En güzel örneklerine, Almanya Nürnberg’de
(1993-95) açılan Türk El sanatlar sergisinde,Akdeniz ve Karadeniz Kültürel İşbirliğine üye çok sayıda ülke uzmanlarının katıldığı Uluslararası
İpek Yolu Kongresinde(1993 ,Ankara,Aksaray, Konya,Akşehir,Polatlı…),Uluslararası Akdeniz Mutfağı (1995-Mersin)Kongresinde ve Kültür ve
Turizm bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü ile ABD Indiana Üniversitesi iş birliğinde 1994 yılında
Bloomington’da uzun süreyle açılan ; “Turkısh Tradıtıonal Art Today-Türk Geleneksel Sanatının Bugünü-Hat,seramik, kök boya
halı,kilim,dokuma” uygulamalı sergisinde tanık olduk. Ünlü sanatkârlar yüzlerce sipariş aldılar. Hattatlar Muhittin Serin, Yusuf Sezer, doğal -kök
boya ile halı kilim dokuyucuları Ahmet ve Rahime Balcı,Çini ustaları Mehmet Gürsoy,İbrahim Erderyer, Ahmet ve Nurten Şahin Yıllarca ABD’li
izleyicilerle iletişim ve alış verişte bulundular…“ 4
Prof.Dr. Henry Glassie ‘nin eserinde ,geleneksel Türk sanatları (halı, kilim, çömlekçilik, çini, v.s) İstanbul, Kütahya, Çanakkale illeri başta olmak üzere
tüm Anadolu’da bugün yaşadığı şekli ve yaşatan ustaları ile birlikte tanıtılmaya çalışılmıştır. Ustalarından renkli örnekler ve bol fotoğraflarla Türk sanatı ve
Türk sitili ortaya konulmaya çalışılmıştır. İngilizce olarak hazırlanan kitap Geleneksel Türk sanatlarını tüm dünyaya ve ilgilenenlere tanıtmayı
amaçlamaktadır.
Art Museum Directorü Adelheit Gealt’in mektubunda ifade ettiği gibi. “ Binlerce kişinin izlediği ,yerel basın ve halkın büyük ilgisini çeken
,yüzlerce kilometre katedip sergiyi gezmeye gelen meraklılar,sanatçıların katılımıyla, bu eserlerin nasıl yapıldığını hayal bile edemeyen izleyiciye
‘gerçek ‘sanatı gösterdiği bu etkinlik unutulamaz.”
Aylarca ABD’ nin her yanından merak ve heyecanlar sergiye gelen izleyiciyi,araştırmacı ve bilim insanlarını bir araya getiren uygulamalı
geleneksel el sanatları sergisi basında, yazılı ve görsel yayın organlarında özel ve seçkin yerini aldı. ( The Bloomington Voice,Sunday Herald
Times,Indiana student DailyI, Fine Arts Magazine,Arts Indiana,Come all Ye,The New York Yimes Book Review).Indiana Üniversitesi Başkanı
Herman B.Wells’in “Bu faliyet büyük bir başarı idi” dediği ve H. Glassie’nin ifadesiyle;” Sergimiz büyük zafer oldu.Müzenin tarihinde en büyük
sergi idi. En çok kişi geldi, en çok yazı gazetede çıktı…müzeciler ve izleyenler çok memnun oldular…”
New York’da bulunan gazete temsilcileri sayın Ahmet Fer,Doğan Uluç,Talat Halma, ayrıca Indiana Üniversitesi yetkileri Herman B.Wells, Henry
Glassie,Myles Brand,Kenneth Geoss Lauis,Karen Duffy,Kathleen Foster,Adelheid Gealt,İlhan Başgöz,diplomatlarımız Timoçin Arbak,Aydın
Nurhan,Aykut Sezgin ve Türkiye’den sergide uygulamacı sanatkârlar tanıtımında çok değerli katkılar sağladılar..
Denizcilik alanındaki çeşitli konulara kamuoyunun dikkatinin çekilmesi ve bilinçlendirilmesi amacıyla, Uluslararası Denizcilik Örgütü (International
Maritime Organization – IMO) himayesinde Dünya Denizcilik Günü kutlamaları çerçevesinde her yıl ayrı bir tema belirlenmekte ve bu tema
başlığı altında IMO üyesi bir ülkede yan etkinlikler düzenlenmektedir.2017 Dünya Denizcilik Günü teması:“Gemiler, limanlar ve insanlar birbirine
bağlıdır.”Denizcilik günü 2022 teması: Daha yeşil deniz taşımacılığı için yeni teknolojiler.”
Ünlü şair Y.K.Beyatlı,tarih ve coğrafyayı şiirlerinde harmanlamakta;“Dalga kıvrımları ardında büyür tenhalık, /Başka bir çerçevedir, gitgide,
dünya artık/Daldığın mihveri, gittikçe, sarar başka ziya; /Mavidir her taraf, üstün gece, altın derya…”
Dünya turizmine yön ve şekil veren tarih, kültür,sanat ve özellikle halk kültürleri ,yerel mutfaklar,el sanatları,deniz ve su ürünleri her
zaman canlılığını ve güncelliğini korumaktadır.İnsanları ve ülkeleri bu bilince eriştirmek için eğitim önceliklidir..Genç araştırmacılar,
bu alanda ödül alan projeler üretmekteler. “Bilge hocamız bize iki çeşit öğrenme olduğunu öğretmişti ;biri, hepimizin öğrenip bildiğimiz
şeyler,öbürü bilmediğimiz şeyleri nasıl bulup öğreneceğimizi gösteren eğitim…” 5
Kongreler ,fuarlar,uluslararası toplantılar yakından izlenmeli. Bilgilendirme, uygulama önem kazanmaktadır. Turizm sektöründe yerel ,ulusal değerleri bütün
yönleriyle evrensel boyutlara-kaliteye taşımak için projeler geliştirilmeli ve uygulama alanına taşınmalıdır. Doğa, tarih, kültür,güneş ve deniz gibi seçenekler,

yerel değerler öne çıkmakta ve ilgi uyandırmaktadır. Yabancı basında çıkacak haberler,tanıtımlar, anlatımlar ve önermeler yakından izlenmeli ve basın
doyurucu bilgi ve belgelerle aydınlatılmalıdır.Dünya,insan ve hayat birbirini etkileyerek dönmeye ve insanlar gezmeye devam ediyorlar , bildikleri ve
gördükleri ile yetinmiyorlar. Gelişim ve değişim istiyorlar.”Gezdim, gördüm,yaşadım ve yazdım “ diyerek anılarını kalıcı hale getiriyorlar.
Özgün ,köklü ve zengin Türk kültürü insanlık tarihine ışık tutmakta ve çekim merkezi olarak görülmeyi beklemektedir. Bir ülkenin gelişerek
kalkınmasında turizmin öncelikli ve önemli bir yeri bulunmaktadır. Tarih boyunca insanoğlu hareket halinde olmuştur. Dünyanın teknolojik ve
ekonomik gelişmesine paralel olarak bir yıla ve yıllara yayılan turizm hareketleri ülkelerin ve toplumların sorumluluklarını da artırmaktadır.
Turizmin gelişmesi için,yöneticilere, görevli kurum ve kuruluşlara,iş adamlarına ve turizm sektörüne düşen sorumluluklar ve görevler öncelikle
ve önemle yerine getirilmelidir.Bu alanlarda turist rehberleri, yetkin, seçkin ve eğitilmiş bilinçli bir insan gücü çok önemlidir. Konaklama tesisleri,
temizlik,hizmet sunumu ve kalitesi,yerel mutfaklar, ücretler,güvenlik gibi konular öncelikle değerlendirilerek seyahate çıkılmakta. Her olumlu
puana katkılar sağlamaktadır. Turizm cenneti ülkemiz, her mevsim konuklarını beklemektedir.Türkiye’yi gezenler bir çok kez görme arzusu
duyar.
1-Âşık Beyanî(ıı.Türk Halk Ed.Semineri-1985-Eskişehir,s.24)/ 2- Halikarnas Balıkçısı,Anadolu Efsaneleri,B.yn. i /3-Yahya Aksoy,Si’an’da Tiran’a Tarihi İpek Yolu Boğaziçi
yn.İst.2015,s.96/ 4-Turkısh Tradıtıonal Art Today-Türk Geleneksel Sanatının Bugünü-Henry glassie-Indiana Ü.Yn./ 5-G.S.Clason,Babil’in Kervan Taciri,s.19…