Avrupa için en ucuz

ülke Türkiye…

 

Necdet Buluz

 

Dolar ve Euro’daki artış, enflasyondaki artış Avrupa için en ucuz ülke Türkiye oldu. Yapılan hesaplara göre Türkiye son 28 yılın en ucuz ülke seviyesinde görülüyor.

 

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı 2022 yılı verilere göre Avrupa Birliği (AB) genelinde ortalama 100 euroya alınan aynı mal ve hizmet sepeti Türkiye’de 40 euroya satın alınabiliyor. 1995-2022 arasını kapsayan son 28 yılda en düşük değer 2022 yılındaki 40 euro oldu.

 

Türkiye’nin fiyat düzey endeksi 15 sene önce 71 euro ile en yüksek seviyeyi görmüştü. Satın alma gücü paritesine göre kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla endeksi ise AB’de 100 iken Türkiye’de 69 oldu.

 

Gelir düzeyini yansıtan bu değer, son 25 yılın en yüksek seviyesi. TÜİK’in tanımına göre fiyat düzeyi endeksi, ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesi. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”; 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak gösteriliyor.

 

Daha basit bir ifadeyle, 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi genelinde 100 euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin, Türkiye’de kaç euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini ortaya koyuyor. Hesaplamalar nihai tüketici konumunda hane halklarının yaptıkları harcamaya göre gerçekleşiyor. Bu hesaplama farklı ürün grupları için yapılıyor. “Tüketim mal ve hizmetleri” en geniş mal ve hizmet sepeti. Gıda, giyim, araç ve alkol gibi çeşitli alanlarda da hesaplamalar yapılıyor.

2022 fiyat düzey endeksleri TÜİK ve AB İstatistik Ofisi Eurostat tarafından haziran sonunda açıklandı. “Tüketim mal ve hizmetleri”ni içeren sepetin fiyatı AB’de 100 euroya eşitlendi. Bu durumda en pahalı ülke 174 euro ile İsviçre olurken en ucuz ülke ise 40 euro ile Türkiye oldu. Balkan ülkeleri en düşük fiyat düzey endeksine sahip olan ülkeler olarak dikkat çekiyor. Bu oran Kuzey Makedonya’da 51, Bosna-Hersek ve Romanya’da 58, Bulgaristan 59, Karadağ 60, Arnavutluk 61 ve Sırbistan’da 63 oldu.

 

2022 yılında AB ülkeleri içinde ise en pahalı ülkeler İrlanda (146), Danimarka (145) ve Lüksemburg (137) oldu. Türkiye’de 40 euroya satın alınabilen tüketici mal ve hizmet sepeti Hollanda’da 117, Fransa’da 110, Almanya’da 109, İspanya’da 97 ve Yunanistan’da 88 euroya satın alınabildi. Öte yandan bu hesaplama ülkelerdeki ortalama maaş, asgari ücret veya kişi başına düşen milli gelir gibi değerleri yansıtmıyor.

Yıllara göre değişim Türk ekonomisindeki değişime işaret ediyor. Eurostat’ta 1995 yılından bu yana fiyat düzey endeksi verileri bulunuyor. Buna göre Türkiye’nin tüketim mal ve hizmetleri fiyat düzeyi endeksi ekonomik krizin yaşandığı 2001 yılında 50.2 idi.

AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında ise bu oran 54.3 idi. 2007’de son 28 yıldaki en yüksek değer olan 70.5 görüldü. Son yıllarda ise ardı ardına düşüşler yaşandı. 2020’da 45 olan fiyat düzey endeksi 2021’de 40.9’a ve 2022’de de 40’a kadar düştü. Fiyat düzey endeksinin düşük olduğu ülkelerin 1995 yılından bu yana verilerine bakıldığında Türkiye’nin son dört yılda dibe demir attığı ortaya çıkıyo