BİRLEŞİK KAMU İŞ “HALKIN ENFLASYONU” ARAŞTIRMASI

EYLÜL 2022

-GIDA FİYATLARINDA ARTIŞ SÜRÜYOR

-EN FAZLA TÜKETİLEN 64 GIDA MADDESİNİN FİYATI EYLÜLDE BİR

ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 3,4 ORANINDA ARTTI.

-KAMU ÇALIŞANLARININ ÜCRET VE AYLIKLARININ ENFLASYON
FARKLARI DA DAHİL YÜZDE 85,6, ORANINDA ARTTIĞI SON BİR
YILDA GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞ İSE YÜZDE 179,3’E ULAŞTI.
-EYLÜL 2021’DE 100 LİRA OLAN ÜCRET YA DA AYLIK 185,6 LİRAYA
ÇIKARKEN, AYNI AY 100 LİRAYA SATIN ALINAN BİR GIDA
SEPETİNİN TOPLAM MALİYETİ İSE BU YIL 279 LİRA OLDU.
-GIDADA YILIN İLK DOKUZ AYLIK DÖNEMİNDEKİ TOPLAM ARTIŞ

İSE 98,2 ÇIKTI.

Ücretlilerin, dar ve sabit gelirlilerin harcamalarının en büyük kısmını
oluşturan gıda fiyatlarındaki yükseliş eylül ayında devam etti. Eylülde bir önceki
aya göre yüzde 3,4 oranında artış yaşanan gıda fiyatları yılın ilk dokuz aylık
döneminde yüzde 98,2 oranında arttı. Kamuda çalışanların ve kamu emeklilerinin
ücret ve aylıklarının enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttığı son
bir yıllık dönemde de gıda fiyatlarındaki artış ise bunun bir kat fazlasıyla yüzde
179,3 oldu.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi, KAMUAR’ın, fiyatlarını
Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64
temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları
endeksinin Eylül 2022 sonuçları açıklandı.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve
enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin,
ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin
edilmesi amaçlanıyor.

AÇLIK RİSKİ ARTIYOR

Yanlış ekonomik ve tarımsal politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış,
gelirindeki artışı bırakın gıda fiyatlarını genel enflasyon oranının da oldukça
altında kalan vatandaşların açlık riskini giderek büyütüyor. Gıdaya erişimi
zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sağlıksız beslenmeye zorluyor.
Uzmanlar bu durumu, özellikle genç nesil açısından gelecekte önemli sağlık
sorunlarına yol açma riski taşıdığını belirtiyor. Son bir yılda kamu çalışanları ve
kamu emeklilerinin ücret ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6
oranında arttı. Asgari ücretteki artış yüzde 94,6 oldu, işçi ve bağımsız
çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında artırıldı. Buna göre geçen
yıl eylül ayında 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl eylül ayında 279
lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin 100 liralık geliri ise 185,6
lira, asgari ücretlininki 194,6 lira, işçi ve Bağ-Kur emeklisininki ise 178,6 lira
oldu. Dolayısıyla halkın yaşadığı enflasyon çalışan ve emekli bütün kesimlerin
gelirindeki artışı bir kattan fazla aştı.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Eylülde, gıda fiyatlarındaki artışta, et ve bakliyat dışındaki bütün harcama
gruplarında yaşanan yüksek oranlı zamlar belirleyici oldu.
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM

(Eylül 2022; %)
Bir Önceki Aya Göre Aralık 2021 Göre Yıllık 12 Aylık Ortalama
Ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna 2,0 97,9 173,5 125,3
Et-Balık 0,0 56,7 103,6 83,2
Süt, süt ürünleri, yumurta 2,9 64,8 146,9 89,7
Yağ 2,6 34,6 96,0 84,2
Meyve 1,6 200,2 215,5 186,3
Sebze 10,7 197,0 447,1 299,8
Bakliyat 0,0 57,4 130,5 95,7
Diğer 9,5 99,1 157,8 81,6
Ortalama 3,4 98,2 179,3 127,2
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, eylülde bir önceki aya göre yüzde 2 oranında
artış kaydetti. Et ve balık grubu fiyatlarında, beyaz etteki yükselişe rağmen
kırmızı et fiyatlarındaki düşüş yüzünden önceki aya göre değişim yaşanmadı.
Eylülde süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 2,9 oranında
yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 2,6 oranında artış oldu.

Meyve fiyatlarının yüzde 1,6 oranında arttığı eylül ayında sebze fiyatlarında, bir
önceki aya göre ortalama yüzde 10,7 oranında artış yaşandı.
Bakliyat fiyatlarının değişmediği eylülde, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri
gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 9,2
oranında artış kaydedildi.
Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64
gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için eylülde, bir
önceki aya göre yüzde 3,4 oranında daha fazla para ödedi.
OCAK-EYLÜL DÖNEMİ

Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara doğru hızla gittiği bu yılın ilk dokuz aylık
döneminde gıda fiyatlarında yüzde 98,2 oranında artış yaşandı.
Ocak-eylül döneminde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 97,9
oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 56,7, süt, süt ürünleri ve yumurta
fiyatları yüzde 64,8, yağ fiyatları yüzde 34,6 oranında, meyve fiyatları yüzde
200,2, sebze fiyatları yüzde 197, bakliyat fiyatları yüzde 57,4, diğer gıda
maddelerinin fiyatları da yüzde 99,1 oranında arttı.
YILLIK DEĞİŞİM

Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Eylül 2021’e göre) yüzde 179,3 oranında artış
gözlendi. Diğer bir ifadeyle vatandaşlar Eylül 2021’de 100 liraya dolan bir sepet
için bu yıl aynı ay 279,3 lira ödemek zorunda kaldılar.
Bu yıl eylülde geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna
fiyatlarında yüzde 173,5, et-balık fiyatlarında 103,6, süt ve süt ürünleri ile
yumurta fiyatlarında yüzde 146,9 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ
fiyatları yüzde 96 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 215,5, sebze fiyatları ise
yüzde 447,1 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 130,5,
diğer gıda fiyatları ise yüzde 157,8 oranında zamlandı.
Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda
fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya
devam edeceğine işaret ediyor.
Araştırmanın yöntemiyle ilgili not:
https://www.birlesikkamuis.org.tr/uploads/BiRLEsiK-KAMU-is-GIDA-
FiYATLARI-ARAsTIRMASINI-YoNTEMi-HAKKINDA-NOT-
60ace928ae707.docx