RİZE’DE “ULUSAL ÇAY GEN HAVUZU” AÇILDI
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve ÇAYKUR öncülüğünde, TÜBİTAK
desteğiyle, çay gen kaynakları korunarak nitelikli ve kaliteli çay üretilmesi
amacıyla oluşturulan "Ulusal Çay Gen Havuzu" çalışmaları tamamlanarak Vali
Kemal Çeber’in katılımları ile açılışı gerçekleştirildi.
Haber:Hayati Akbaş
RİZE-Çay konusunda 'İhtisas Üniversitesi' olan Recep Tayyip Erdoğan
Üniversitesi'nde (RTEÜ), çay gen kaynaklarının korunarak nitelikli ve kaliteli çay
üretilmesi amacıyla Üniversitenin Pazar ilçesindeki Ziraat fakültesi bünyesinde
oluşturulan 'Ulusal Çay Gen Havuzu ‘’nun açılışı gerçekleştirildi.
Törene Vali Kemal Çeber’in yanı sıra, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan
Mandal, Rize Cumhuriyet Başsavcısı Mehmet Patlak, Baro Başkanı Av. Ümit Peçe,
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. DR. Hüseyin Karaman, Pazar
Kaymakamı Mustafa Akın, İl Emniyet Müdürü Nurettin Gökduman, ÇAYKUR Genel
Müdür Yardımcıları Zeki Karaoğlu ve Erdinç Hatinoğlu, Ziraat Fakültesi Dekanı Prof.
Dr. Mustafa Akbulut, Ziraat Fakültesi Çay ve Çay Ürünleri Araştırma Merkezi Müdürü
Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve diğer ilgililer katıldı.
Vali Kemal Çeber açılış konuşmasında, Rize’nin çaya çok şey borçlu olduğunu
belirterek, “Rize’yi ele alırken çaydan önce ve çaydan sonra iki başlık altında
inceleyebiliriz. Baktığımızda çay bizim her şeyimizdir. 70-80 yıldır bu nimetten çok
şey almışız. 1950’li yıllarda bu  güne kadar çay ile birlikte gelişen ilimiz çaya çok şey
borçludur. O yüzden çaya göz bebeğimiz gibi bakmalı korumalı ve geleceği için
çalışmalar yapmalıyız.
Rize’mizin en önemli ekonomik ve sosyal unsuru şüphesiz çaydır. Çayın
olmadığı bir Rize’yi düşünebilir misiniz? Çay bu bölgeye çok şeyler verdi. Çay bizim
için öyle bir bitki oluyor ki artık başka bir şey ekmek ihtiyacı duymuyoruz. Ve ilimizi
başta olmak üzere bölgemizin temel geçim kaynağı oluyor. Dolayısıyla çay ve çayla
ilgili yapılan çalışmaları çok önemsiyor ve destekliyoruz.
Bugünde bölgemizin olmazsa olmazı olan çayımızın geleceği adına çok
önemli bir çalışmanın açılışını yapıyoruz. Bu projede emeği geçen sevgili
hocalarımızı ve bu projeye destek veren TÜBİTAK’ımızı canı gönülden tebrik
ediyorum” dedi.
Açılış töreninde konuşan TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal,
dünyadaki beşinci çay gen havuzunun kıymetli olduğunu belirterek, “ÇAYKUR’un
sahiplenmesi ile projenin çok iyi bir noktaya geldi. Hedefimizi 2 bin farklı olarak
belirlemiştik. Şu an 2 bin 54 tane farklı tür var. Çay bu bölgenin bir gerçeği. Gelecek
açısından baktığımızda, bu kadar çok rekabetin olduğu ortamda ne kadar çok katma
değer katabilirsek, o kadar kıymetli hale getirebiliyorsunuz. Bu çalışmanın en büyük
önemi, Türkiye'yi çayda beşinci büyük olarak ifade ediyoruz ama katma değer
noktasını geliştirmemiz gereken şeyler olduğunu biliyoruz
Gen çalışması tamamlandı. Bundan sonra artık dört tip çay olan, yeşil çay,
siyah çay, beyaz çay ve çok az bildiğim Oolong çayı. Türkiye'de üretiminin olmadığı
söylendi. Bunların hepsi katma değer noktasında farklı adımlar" diye konuştu.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman’da
yapmış olduğu konuşmada Rize’de 22 bin kişinin çay sektöründe çalıştığını, 220 bin
ailenin çay müstahsili, üretici konumunda olduğunu belirterek, “Ülkemizde sudan
sonra en fazla tüketilen içecek çaydır. Çayla ilgili organik gübre, çay kanunu, çay
kütüphanesi, verimlilik ve kalite iyileştirme, çaydan alternatif ürün elde etme gibi
birçok proje ve çalışma yapmaktayız. TÜBİTAK tarafından desteklenerek hayata
geçirilen, "Çay Bitkisinin Gen Havuzunun Oluşturulması ve Ticari Çeşit Adaylarının
Belirlenmesi" çalışmasının en değerli çalışmadır. Bu çalışma yapılırken çalışma ekibi
çay tarımı yapılan Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun'da 31 ilçede yer alan çay
plantasyonlarının tamamını tarandı. Taramalar sonucunda tespit edilen 2 bin 34 farklı
genotipin koruma altına alındı. ÇAYKUR'un elinde bulunan yerli ve yabancı çeşitler
de eklenerek genotip sayısının 2 bin 54'e çıkarıldı
Çalışma kapsamında iki farklı gen havuzu oluşturuldu. Bunların birisi,
ÇAYKUR'un Hayrat bahçesinde, diğeri üniversitemizin Ziraat Fakültesi
bahçesindedir. Bu çalışma, ülkemizdeki tüm çay plantasyonlarının tarandığı ilk ve tek
çalışmadır. Çay Gen Havuzu, dünyada en büyük beşinci gen bankası olmaktadır"
değerlendirmelerinde bulundu.
Konuşmaların ardından gen havuzunun açılışı yapıldı, davetlilere yeşil, siyah,
beyaz ve Oolong çayı ikram edildi.