CHP’den sayıları yarım milyonu aşan Geri Dönüşüm İşçileri için Yaşam Hakkı Raporu:
“Sigorta, sağlık taraması, iş güvenliği ve ücretsiz ‘Çekçek’”
“500 bin geri dönüşüm işçisi yasal düzenleme bekliyor”
CHP, sayıları 500 bini aşan atık kâğıt işçilerinin insanca yaşam talebi için harekete geçti. CHP
Ankara Milletvekili Tekin Bingöl’ün atık kâğıt işçilerinin yaşam koşulları ve taleplerine
ilişkin raporda, işçilerin sigorta kapsamına alınması, her yıl ücretsiz sağlık taraması, “çekçek”
adlı araçların yenilenmesi ile iş güvenliği için koruyucu ekipmanların belediyelerce ücretsiz
sağlanmasına ilişkin öneriler yer aldı.
CHP Parti Meclisi Üyesi ve Ankara Milletvekili Tekin Bingöl’ün “Türkiye’de Emek
Sömürüsünün Son Halkası: Saldırıların Odağındaki Katı Atık Toplama İşçiliği” adlı raporu
sayıları 500 bini aşan atık kâğıt işçilerinin yaşam koşullarını gözler önüne serdi. Geri
dönüşüm işçilerinin meslek birlikleri, sahadaki işçiler ve işçi örgütleri ile görüşmelerin
ardından hazırlanan raporda, işçilerin yasal statülerinin belirlenmesi için 9, iş güvenliği için
10, çocuk işçiler için de 5 ayrı başlıkta öneriler sıralandı.
Rapordan öne çıkan başlıklar şöyle:
Öncelik sigorta: Geri dönüşüm işçilerinin insanca yaşam ve çalışma koşulları talep ettiğini
belirten Bingöl, atık kâğıt toplayıcılığının yeni bir iş kolu olarak kabul edilmesini, bu alanda
faaliyet gösteren işçilerin kayıt altına alınmasını, bireysel prim ödeme yöntemiyle kendilerinin
ve ailelerinin sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmasına öncelik verilmesini önerdi.
Sömürü zinciri kırılmalı: Raporda, toplayıcı işçilerinden ucuza aldıkları atıkları, lisanslı
tesislere yüksek bedellerle satan aracılar, depocular ve yasa dışı depolama tesisleri
denetimlerle ortadan kaldırılması, belediyelerin direk alım yapabileceği geri dönüşüm tesisleri
kurularak emek sömürüsü zinciri kırılması önerisi de yer aldı.
11 milyardan işçilere pay: Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP) kapsamında bu yıl yaklaşık
4 milyar TL ve Çevre Kanunu’nda yapılan değişikliklere ilişkin hazırlanan “Plastik Poşetlerin
Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” kapsamında bu yıl 5 milyar TL toplandığı
belirtilen raporda, her yıl artan gelirler üzerinden belirli bir payın katı atık toplama işçilerinin
çalışma koşullarının iyileştirilmesi hakkında yasal düzenlemelerin yapılması önerisi de dikkat
çekti.
Ücretsiz ekipman: Raporda geri dönüşüm işçilerinin iş güvenliği için öneriler de sıralandı.
Atık toplama işçilerinin çalışma sağlık koşullarının iyileştirilmesi için toplayıcılık esnasında
kendilerini koruyabilecekleri mesleğe özgü yeni ekipmanların hazırlanması, toplama sırasında
kullanılacak önlük ile iş eldiveni, toza ve bulaşıcı hastalıklara karşı koruyucu maske, güneşe
karşı şapka, koruyucu siperlik gibi koruyucu kıyafetlerin çalışma koşullarına uygun olarak
tasarlanması önerisi ilk sırada yer aldı. Bu kapsamda işçilere haftalık ve aylık belirli
periyotlarda, geri dönüşüme uygun atıkları sattıkları tesis veya belediyelerce ücretsiz olarak
bu ekipmanların temin edilmesi planlandı.

Belediyeden ‘Çekçek’ desteği: Atıkların toplandığı “çek çek” adı verilen araçların, hijyen
koşullarına ve kent estetiğine uygun şekilde projelendirilmesi, geri dönüşüm işçilerinin daha
çağdaş araçları kullanmasına olanak sağlanması gerektiğini vurgulanan raporda, işçilerin
akülü ve hafif araçlar talebine de yer verildi. Bingöl, kayıt altına alınan ve kendilerine verilen
kimliklerle toplama faaliyetlerine devam etmesi planlanan işçiler için “çek çek” adlı araçların
kullanımdan kaldırılarak, bölge şartlarına uygun olarak tasarlanan yeni araçların belediyelerce
atık kâğıt işçilerine sunulmasını önerdi.
Her yıl sağlık taraması: Raporda ayrıca geri dönüşüm işçileri için İl Sağlık Müdürlükleri
tarafından her yıl sağlık taraması yapılması, iş alanları ile ilgili hepatit, tüberküloz ile tetanoz
vb. aşıların tamamlanmasının da gerekliliği belirtildi.
Çocuklara için burs ve teşvik: Kentsel yoksulluk nedeniyle atık toplama sektörünün bir aile
mesleğine dönüştüğünün altını çizen Bingöl, raporda çocuk işçiliğine de ayrı bir bölüm ayırdı.
Çocukların Anayasal eğitim hakkından uzak kaldıklarının belirtildiği raporda, çocuk
işçiliğinin önlenmesi için Millî Eğitim Bakanlığı tarafından özel bir program hazırlanması,
dezavantajlı olarak eğitim hayatına başlamak zorunda kalan çocuklar için burs desteğinin
sağlanması, ailelerin çocuklarını çalıştırmaması için sigorta primlerinde yapılacak teşvik
destekleri, denetimler ve bilinçlendirme faaliyetleri ile çocukların eğitimi güvence altına
alınması önerildi.
“SOSYAL DIŞLANMA VE SÖMÜRÜNÜN SON HALKASI”
Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan Bingöl, “Kayıt dışı işgücü, kapitalizm içinde bir
sistem yaması konumunda. Türkiye’de de köyden kente göçle birlikte milyonlarca yurttaşımız
şehirlerde yedek işçi deposu haline geldi ve büyük bir bölümü kendilerine sokakta yeni iş
alanları yaratmak zorunda kaldı. Artan hammadde ihtiyacı ve gelişen geri dönüşüm sektörü
içinde çöpler bile artık değerli hale gelince, kayıt dışı sektör bu alanda da genişledi. Biz de bu
alandaki işçi önderleri ve meslek örgütleri ile görüşerek bu raporu hazırladık” dedi.
Bingöl, Türkiye’deki ekonomik buhranın etkilerine de dikkat çekerek “AKP’nin
yönetemediği ekonomi nedeniyle artık atanamayan öğretmenler, iş bulamayan gençler,
geçimini sağlayamadığı için ek iş yapmak zorunda kalan memurlar ve göçmenler de bu
sektörde yaşama tutunmaya çalışıyor. Günlük, mevsimlik ve daimî çalışanlarla geri dönüşüm
işçilerinin sayısı 500 bini geçiyor. Hiçbir mesleki statü, iş güvenliği, sosyal güvenlik ve temel
çalışma hakları yok. Kötü niyetli sermayenin sömürüsüne ve insafına terk edilmiş durumdalar.
Zaman zaman da bazı belediye zabıtaları ve emniyet güçleri tarafından zor kullanılarak emek
süreci dışına atılmak isteniyorlar. En çok karşılaştıkları sorun da sosyal dışlanma. Tek
istedikleri ise yasal güvence altında, en doğal hakları olan insanca yaşam ve çalışma koşulları.
Bu rapor, geri dönüşüm işçilerinin emek mücadelesine dair bir adım ve biz de Genel
Başkanımı Kemal Kılıçdaroğlu’nun grup toplantılarımızda bahsettiği gibi, önümüzdeki
süreçte yapacağımız çalışmalarla bu mücadeleyi büyüteceğiz” diye konuştu.