Şimdi ne olacak?..

Necdet Buluz

ABD Başkanı Joe Biden’ın 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak nitelemesinin ardından, açıklamaya hemen her kesimden tepkiler yağmaya başladı. Şimdi ne olacak?” sorusuna da yanıt aranıyor.

Biz, konu hakkında önceleri çok yazdık. Konunun tarihçilere ve bilim insanlarına bırakılması çağrılarımızı bugün de yineliyoruz. Biden’in açıklamalarını da tamamen siyasi amaçlı olduğunun altını bir kez daha çizelim.

Çok konuşulacak, tartışılacak, değerlendirmeler yapılacaktır. Önemli olan bu noktada sonuç alabilmek olmalıdır.

Amerikan Başkanı Biden “Ben sizin düşmanınızım” demek istiyor.

Konuyu bu şekilde ele alıp değerlendirmekte yarar var. Biden ve ekibi Türk ve Türk düşmanlığı yapıyor. Başkanlığa getirilmeden önce de söyledikleri ortada.

Biden’in Ermeni olaylarını “katliam” olarak tanıması Amerika tarihinde bir ilktir.

Türkiye ile Amerika arasında yeni bir yol ayırımı söz konusu olabilir.

Nitekim MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, “Biden’in soykırım açıklaması hükümsüzdür, aynı zamanda siyasi akılsızlık ve ahlaksızlıktır. Müttefik bilinen bir ülkeyle yol ayrımına gelinmiştir. Dostluk ve stratejik bağlar kurduğu bir ülkeye soykırım gölgesi düşürmeye kalkışan bir zihniyetle muhtemeldir ki hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır.” Açıklaması ile bu önemli konuyu gündem getirmiştir.

2014-2021 yılları arasında Türkiye’nin Washington Büyükelçisi olarak ABD’de görev yapan Serdar Kılıç, Biden’ın “soykırım” tanımlamasını DW Türkçe’ye değerlendirirken, 20 Ocak’ta göreve başlayan yeni Washington yönetiminin Amerika’da “küçük bir menfaat grubuna teslim olduğunu” savunuyor.

Soykırım meselesinin tarihçiler tarafından incelenmesi gerektiğini zamanında Biden’ın kendisinin de kabul ettiğini belirten Kılıç, “2021’de ne değişti. Yeni deliller mi ortaya çıktı? Hayır. Biden, kendisini başkanlığa taşıdığını düşündüğü Ermeni lobisine borç ödemeye çalışıyor. Bunu yaparken Türk-Amerikan ilişkilerini bir kenara atıyor” diye konuşuyor.

Kılıç’a göre Biden’ın “soykırımı” tanıması NATO’daki, Türkiye’nin bölgesindeki tüm işbirliğini zedeleyecek düzeyde. Kılıç; “Yüz yıl öncesindeki tartışmalı bir konuyu kendiliğinden tarihçi rolüne bürünerek çözeceğini zanneden Biden’ın böylesi tarihi bir hatayı yapması kimsenin çıkarına olmamıştır. Her ne yaparsa yapsın; Türkiye NATO’nun ikinci büyük ordusuna sahiptir ve bölgesi ile dünyada barış için vazgeçilmez güçtür” tepkisini veriyor.

Aşağı yukarı konuyla yakından ilgilenen tarihçiler ve uzmanlar aynı noktada birleşiyor.

Türkler ve Ermeniler” kitabının da yazarı olan TOBB Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Doç. Serdar Palabıyık, Biden’ın “soykırım” ifadesini kullanmasının, uluslararası hukuk açısından ne tür sonuçları olacağını söylüyor.

ABD Başkanı Biden’ın “soykırım” demesi ABD’deki Ermeniler ve Türkiye açısından tazminat davalarını yeni bir boyuta taşıyacak. Bu tazminat davaları bugüne kadar ABD’de iki kanunu temel aldığı biliniyor.

O kanunlardan ilki; 1976 tarihli “Yabancı Egemen Bağışıklığı Yasası.” Bu yasa kapsamında bir kişi ya da kurumun malına haksız yere el konulmasına karşı o kurumların ABD’de yargılanabileceği hükme bağlandı. Ancak bu yasa kapsamında “Bir kişi ya da kurum; o devletin vatandaşı olmayan birinin malına el koymuşsa” denildi. Buna göre; ABD’deki Ermenilerin Türk kurumları hakkında yargı yoluna gidebilmesi için, atalarının Osmanlı vatandaşlığından çıkarılıp, mallarına el konulmuş olmasını ispatlaması şart koşuldu.

İkinci yasa ise 2000 yılında ABD’nin Kaliforniya Eyaleti’nde “Poochigan Kanunu” adıyla kabul edildi. Bu kanunla “Ermeni soykırımı” mağdurlarının sigorta şirketlerini dava edebileceği hükme bağlandı.

Movsesiyan, Davoyan ve Bakalian davaları olarak uluslararası hukukta ve diplomaside ün kazanmış üç büyük davada Ermeniler, atalarının Osmanlı vatandaşlığından çıkarıldığını kanıtlayamadı.

Amerikan mahkemeleri ayrıca Amerikan devletinin “soykırımı” tanımadığından hareket ederek, yürütme erkinin dış politika yapma özgürlüğünün ihlal edilemeyeceğine hükmetti. 2019’da üç dava da düştü, davaların tamamı zaman aşımına uğradı.

Konuyla ilgili yazmaya devam edeceğiz.

necdetbuluz@gmail.com

www.facebook.com/necdet.buluz