Tarihi ayağa kaldırmak…

Tarihi ayağa kaldırmak…

Necdet Buluz

Türkiye tarihin ve geçmiş medeniyetlerin üzerinde oturuyor. Öylesine tarihi esere sahibiz ki çoğu ortada ve çocukların oyun sahası halinde. Aralarında otlar, çalılar çıkmış. Sanki sahipsiz gibi.

Şimdi Güney Ege Kalkınma Ajansı (GEKA) çok önemli bir projeye imza atarak bir tarihi ve geçmişi canlandıracak. Bize bu konuda gönderilen çalışma raporundan bir bölümü sizlerle paylaşmak istedik. Bunun devamının gelmesini de bekliyoruz.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının koordinasyonunda çalışmalarını yürüten

GEKA, Muğla’nın Yatağan ilçesindeki Antik, Roma, Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet

dönemi yapılarını içinde barındıran Stratonikeia Antik Kenti ile Lagina Hekate Kutsal

Alanında birçok projeye destek veriyor. GEKA, 2015 yılından beri verdiği proje

destekleriyle her iki ören yerinin dünya kültür turizmine kazandırılması için projelerin

hayata geçirilmesini sağlıyor.

“GEKA’nın 2015 yılında yürüttüğü Alternatif Turizm Altyapısı Mali Destek Programı kapsamında desteklenen Stratonikeia Beylikler Dönemi Selçuk Hamamı Rölöve, Restitüsyon Restorasyon Projesi ile buradaki hamam ve bölgenin mimari yapısını yansıtan iki katlı ev restore edildi. Bunun yanında hamamın bulunduğu yerdeki köy meydanının çevre düzenlemesi yapılırken projenin tanıtım materyalleri hazırlandı. Projenin uygulanması ile Yatağan ilçesine önemli bir kültür sanat mekânı kazandırılırken ören yeri ziyaretçi sayısı önemli ölçüde arttı. Hamamın restore edilerek insanların gezip görebilecekleri bir yapıya dönüştürülmesi, 2015 yılında UNESCO Dünya Geçici Miras Listesine giren antik kentin daimi listeye girmesinde önemli adımlardan biri olarak değerlendirilmekte.

Projeyle ilgili bilgi veren Stratonikeia ve Lagina Antik Kenti Kazı Başkanı, Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilal Söğüt; 2015 yılında Pamukkale Üniversitesi olarak ilk defa GEKA’ya başvurduklarını, böylece 14. ve 15. yy’dan kalma Beylikler Dönemi’ne ait hamam yapısı ile evin restorasyonunu gerçekleştirdiklerini söyledi. Yaptıkları çalışmanın minimum müdahaleyle maksimum korumayı gerçekleştirmek olduğunu söyleyen Söğüt; Beylikler dönemine ait bir hamamda ateşin yakıldığı ve suyun ısıtıldığı alandan soyunma ve dinlenme alanlarına kadar tüm bölümlerini insanların görebileceği şekilde restore ettik. GEKA projesi sayesinde koruma ve kullanma dengesi arasındaki ince çizgiyi muhafaza ederek yapıyı koruduk ve bu yapıyı gelecek nesillere aktarmış olduk. İnsanlar buraya geldiklerinde burayı dolaştıklarında mutlu oluyorlar. Bu da bizim için en güzel gurur vesilesi oldu” dedi.

GEKA’nın 2018 yılında yürüttüğü Kültür Turizminin Geliştirilmesi Mali Destek Programı kapsamında antik kentte bu kez 2 ayrı proje yürütülüyor. 2019 yılında başlayan çalışmalar kapsamında Muğla İl Kültür Turizm Müdürlüğünün “Stratonikeia Tiyatrosu Düzenleme ve Cavea İle Orkestranın Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon Projesi” ile Yatağan Kaymakamlığının “Stratonikeia ve Lagina Bölgelerinin Turizme Kazandırılması ile Turistik Cazibenin ve Turizm Ekonomisinin Canlandırılması” projelerinin faaliyetleri devam ediyor.

Söz konusu iki proje hakkında da bilgi veren Kazı Başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt öncelikle Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile birlikte yürüttükleri Stratonikeia Antik Tiyatrosu projesinden bahsetti. Söğüt; “Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi adına Stratonikeia ve Lagina’da arkeolojik kazı restorasyon ve konservasyon çalışmaları gerçekleştiriyoruz. Onlardan birisi de bizim bu tiyatroda yaptığımız çalışmalar. Bu çalışmaları Güney Ege Kalkınma Ajansından aldığımız destek ve Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü’nün eş finansmanı ile yürütüyoruz. Buradaki alanda birinci etabı bitirdik. Çalışmalar devam ederken bir heyelan oluştuğu için süreç açıkçası biraz uzadı. Ama şimdi kazı çalışmaları tamamlandı ve tekrardan belirli bir bölümünün, üst kaveanın restorasyonu GEKA projesi ile tamamlanacak. Gelecek yıllarda tiyatrodaki çalışmaları tamamlamayı ve burayı insanların hem gezebileceği hem de bu yapının ihtişamıyla ilgili bilgiler alabileceği bir alana dönüştürmeyi planlamaktayız” dedi.

Prof. Dr. Bilal Söğüt Yatağan Kaymakamlığı ile birlikte yürüttükleri “Stratonikeia ve Lagina Bölgelerinin Turizme Kazandırılması ile Turistik Cazibenin ve Turizm Ekonomisinin Canlandırılması” projesini ise etap etap gerçekleştirdiklerini söyledi. Projenin, kuzey kapı ve kuzey sütunlu caddedeki yapılarının restorasyonu, Roma dönemine tarihlenen antik kentin iki kapısının ayağa kaldırılması ile Lagina Hekate Kutsal alanındaki çalışmalardan oluştuğunu belirten Söğüt konuşmasına şu şekilde devam etti. “Kuzey caddede mozaiklerin üzerini kötü hava koşullarından korumak için eskiden jeotekstil ile kapatıyorduk. Mozaiklerin üzerinde koruma çatısı olmadığı için sadece yazları açıyorduk. GEKA projesi kapsamında çatıyı yaptık ve şu anda mozaikleri sürekli sergileyebiliyoruz. Bunun yanında caddenin içerisindeki kanalizasyonların kapağının restorasyonlarını yaptık. Artık caddede düzgün bir şekilde yürünebiliyor. Hatta insanlar camın altında kanalizasyonun derinliğini ve genişliğini görebiliyorlar” dedi.

Antik kentin iki giriş kapısının da ayakları seviyesine kadar GEKA projesi kapsamında ayağa kaldırıldığını belirten Bilal Söğüt, ayrıca yaklaşık 1880 yıl önce Roma imparatorunun desteği ile yapılan 6 adet sütunu restore ederek ayağa kaldırdıklarını belirtti. Buradaki çalışmaların Helenistik, Roma, Bizans dönemlerine ait olan farklı evrelere ait eserlerin restorasyonuna vesile olduğunu söyleyen Bilal Söğüt, Lagina Hekate kutsal alanındaki çalışmalara da değindi. Söğüt; “Stratonikeia’da yürüttüğümüz kazı çalışmalarına ilave olarak Lagina Hekate Kutsal alanında da arkeolojik kazılar, restorasyon ve konservasyon çalışmaları gerçekleştiriyoruz. Burada yine Antik dönemden günümüze farklı yapılar ve çalışmalar var.”

necdetbuluz@gmail.com