KÖYLÜ KIZI PROFESÖR AYŞE

YAHYA AKSOY

1930 yılında Karaman’ınUğurlu köyünde Bir kız çocuğu dünyaya geldi.Adını Ayşe koydular.
Ayşe 1940 yılında ilk okula kayıt oldu.15 yaşına kadar köyde eğitim aldı.
Sonra Köy Enstitüsüne gitmek istedi. Köy Enstitüsü İvriz’deydi. Bir çıkı hazırladılar Ayşe’ye..
İçine çökelek, pekmez, yufka koydular. 4 Temmuz 1945’de yürüyerek yola çıktılar eniştesiyle.
İki geceyi dağda geçirdiler. Karaman’a vardılar, oradan kağnı ile Ereğli’ye. Oradan İvriz’e.
Ayşe öylesine okuma heveslisiydi ki. 1950 yılında İvriz köy Enstitüsünü Birincilikle bitirdi.
Ardından Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu kazandı. Onu da birincilikle bitirdi.Ankara Valisi
Kemal Aygün Ayşe’yi takip ediyordu. Gel danışmanım ol dedi,
Ama o “Köylere gidip çocukları yetiştirmem gerek” deyip öğretmenliği seçti.
Trabzon-Vakfıkebir ilçesi Beşikdüzü’nde öğretmenliğe başladı. Yetmiyordu, daha çok şey yapmalıydı
çocuklar için. Burs bularak ABD’ye gitti.
Wisconsin Üniversitesi’nde doktora yaptı. Okulda hoca ol dediler. Ama o ‘Ülkemdeki çocuklara bakmam
gerek’ dedi, Ankara’ya döndü.
Hacettepe Üniversitesi Temel Bilimler Yüksek Okulu’na bağlı Beslenme Bölümü’nde ders vermeye
başladı. Yetmedi. Kişisel çabalarla Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu’nu kurdu. Burada
bir laboratuvar açtı. Köydeki çocukların hastalıklarına çare olmak için kimyasallar hazırladı. Köydeki
salgınlara karşı ishali engelleyen bir ilaç geliştirdi.
Türkiye’nin her köyüne ilaç yolladı. Ve tüm bunları parasız yaptı. Bir vakıf kurdu; Beslenme Eğitimi ve
Araştırma Vakfı BESVAK.
Burada burs beslenme uzmanları yetiştirdi, kurslar verdi. Yetmedi.Vakıf bünyesinde çocuklara burs
sağladı ve okuttu. Bilhassa kız çocuklarını, Yani, kendi gibi köylü kız çocuklarını… Prof. Dr. AYŞE
BAYSAL… 2016 yılında 86 yaşında Ankara’da Vefat etti.
Laboratuvarda besin üzerine çalışmalar yaptı. Köy Enstitülerinin neden gerekli olduğunun
En CANLI örneklerinden birisidir (“Mercimek teyze-mercimek professörü” olarakta
biliniyordu.) Köy Enstitülerinin yetiştirdiği bir eğitimcinin neler yaptığına,yapabileceğine örnek teşkil
eden Ayşe Baysal hocamız nurlar içinde uyusun…
Yazımın girişindeki süper anlamlı ileti bana , çok değerli mesai arkadaşım,Anadolu medeniyetleri
Müzesinin eski müdür yardımcısı İnci Bayburtluğlu’ndan gelince çok etkilendim,
duygulandım,heyecanlandım, geçmişin anıları bir şerit gibi geçti gözümün önünden AYŞE BAYSAL
sayfasını sizinle paylaşmak ve bu değerliköylü kızının insanlara,çocuklarımıza ve özellikle kızlarımıza
örnek olacağına inanmaktayım.
uzun yıllar yakından tanışıp konuştuğum ve makalelelre ,kitaplara, yıllara ve sğitim dünyasına
sığmayacak denli bilgili ve bilinçli ,Ayşe Baysal, Sevinç Yücecan ve çalışma arkadaşları ile Kültür ve
Turizm Bakanlığı HAGEM Genel Müdürlüğü işbirliği sonucunda ,yıurt içinde dışında derin etkiler
yaratarak aranan ,550 üzerinde yiyecek ve içecek hakkında ayrıntılı bilgi veren “TÜRK MUTFAĞINDAN
ÖRNEKLER” kitabını çeşitli dillerde Bakanlık yayını ı olarak çıkarlmasını sağladığım , vatan , millet ve
halka hizmet aşkı ile zirveye ççkımış değerli hocamızı saygı ve özlemle anıyorum,hatıraları onunda
saygı ile eğiliyorum.