15 Mayıs’ta başladı,30 Haziran’da bitti…

Mavi yüzgeçli ORKİNOS avlanma sezonu sona erdi…

Bu yıl Türkiye’ye,2305 ton mavi orkinos av kotası verildi…

hABER: Halim UTLU
15 Mayıs’ta Türk bayrağıyla, uluslararası sularda mavi yüzgeçli orkinos avcılığına başlayan balıkçılarımızın av sezonu, daha önce açıklandığı üzere,30 Haziran 2020 tarihinde sona erdi.
Orkinos avını başarıyla gerçekleştirebilmek için, gerekli tüm hazırlıkları tamamlayarak, Akdeniz’e açılan balıkçı teknelerimiz, av sezonunu tamamlayarak geri dönmeye başladı. Bu yıl Türkiye’ye denizlerde, 2 bin 305 tona kadar mavi orkinos avlama kotası verilmişti.
Boyu 4-5 metreye, ağırlığı bir tona ulaşabilen ve üç yılda olgunlaşabilen orkinos avcılığı, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen şartları yerine getirerek, avlanma hakkına sahip olan, 27 balıkçı gemisi tarafından gerçekleştirildi.
Türkiye balıkçılarının uluslararası platformlarda gösterdikleri üstün gayret ve başarıdan dolayı, ülkemizin balık kotası 1.000 tondan, 2.305 tona çıkartılmıştı.

Orkinos avcılığı ve kota miktarı, ICCAT tarafından belirleniyor

Çok sevilerek yenen balıklardan mavi yüzgeçli orkinos (Thunnus thynnus) balıklarının avcılığı, taşımacılığı, besiciliği, ihracat ve ithalatına ilişkin uygulama esasları, Atlantik Ton Balıklarının Korunması Uluslararası Komisyonu (ICCAT) kurallarına göre düzenleniyor. Orkinos avcılığı ve kota miktarının merkezi İspanya’da bulunan, uluslararası bir bölgesel balıkçılık yönetim örgütü olan ICCAT tarafından belirleniyor.
Bu tür, açık denizlerde yaşıyor ve mevsimsel olarak kıyıya yanaşıyor. Kuzey Atlantik’te yaşayan nüfusu, iki yerde yumurtluyor:
Meksika Körfezi ve Akdeniz. Atlantik Okyanusu’nu 60 günden az sürede aşabilen balık, Cebelitarık’tan geçiyor ve yumurtalarını bırakmak üzere Akdeniz’e giriyor.

9 bin m.derinliğe inebiliyor,ömrü ortalama 15 yıl

Balık,70 km/saat süratle yüzebiliyor. Çok farklı sıcaklıklara uyum gösterebilen mavi yüzgeçli balık, 9,000 metre derinliklere kadar inebiliyor. Denizin en güzel balıklarından biri olan balığın ömrü, ortalama 15 yıl. Bugüne kadar yakalan en ağır balık 680 kg, en uzunu ise 4,5 metre.
Bizde orkinos olarak da bilinen mavi yüzgeçli ton balığı (Thunnus thynnus),türlerinin en irisi. Bu balık, özellikle dünya pazarlarının en büyük aktörü olan Japonya’da, tüketimi en çok tercih edilen türü. Farklı dillerde hep bir adı olması, onun geniş bir yayılımı olduğunu gösteriyor.
Atlas Okyanusu ve Pasifik’in subtropik ve ılık sularında yaşıyor. Kuzey Atlantik’te Kanada’nın Labrador sahillerinden, kuzey Brezilya’ya, Norveç’ten Kanarya Adaları’na ve Akdeniz’e, Pasifik’te ise Japonya’dan Filipinler’e, Alaska’dan Baja Meksika’ya kadar geniş bir yayılım gösteriyor.

Libya, Tunus, Yunanistan, Portekiz,Türkiye sonradan ICCAT’a üye oldu

Sıcak bir iç deniz olan Akdeniz ve yakın çevresinde 2001’de mavi yüzgeçli ton balığı çiftliklerine sahip ülkeler sadece Hırvatistan, Malta, İspanya ve İtalya iken, sadece 5 yıl içinde bu ülkelere Türkiye, Kıbrıs, Libya, Tunus, Yunanistan, Fas ve Portekiz eklendi.1997 yılında “sıfır” olan çiftlik potansiyel kapasitesi, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2007 yılında 56,800 tona ulaştı.
En büyük ton balıkçılığı filolarına sahip olan ülkelerden ABD, Kanada, Japonya, Fransa ve İspanya da dâhil, 48 ülke, Atlantik Ton Balığı’nın Korunması için Uluslararası Komisyon’un( ICCAT) üyesi. Türkiye de üye ülkelerden biri. Pazarın en önemli adresleri olan Japonya ve ABD’ye ton balığı satmak için, bu komisyonun üyesi olmak zorunlu.

Sadece, 27 balıkçı gemisi ava çıktı

1966’da kurulan Atlantik Ton Balığı’nın Korunması için Uluslararası Komisyon’un( ICCAT) teknik komiteleri, bilimsel verilere bağlı olarak her ülkeye bir kota belirliyor. Mavi yüzgeçli orkinos avcılığının başlaması ile ilgili daha önce bilgilendirme yapan Tarım ve Orman Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli, “Mavi yüzgeçli orkinos avcılığı, Akdeniz’de 15 Mayıs itibarıyla başladı ve 30 Haziran 2020 tarihine kadar devam edecek.” demişti. Dr. Pakdemirli, Bakanlık olarak uluslararası platformlarda gösterilen üstün gayret ve başarıdan dolayı, ülkemizin kotasının arttığını ifade etmiş ve şunları söylemişti;
“Kotamız 1.000 tondan, 2.305 tona çıkartıldı. Bu kota limitleri içinde orkinoslar, Bakanlığımız tarafından belirlenen şartları yerine getirerek, avlanma hakkına sahip olan 27 balıkçı gemisi tarafından avlanacak.”

Taşıma faaliyetinde başka balıkçı gemileri görevlendirildi

Kota, ICCAT tarafından belirlenen avcılık kapasite yönetimi esaslarına göre, Bakanlıkça, kura usulü ile avlanma hakkına sahip gemiler arasında dağıtılıyor. Ülkemize tahsis edilen kotanın %2’si, hedef dışı ve arızi avcılığa ayrılıyor. Avcılık sonucu yakalanan orkinosların, kafeslerle taşınarak çiftliklere ulaştırılması için de, başka balıkçı gemileri görevlendiriliyor.
Avcılık faaliyetleri sırasında yaklaşık 2 bin kişiye istihdam sağlanacağını belirten Dr. Pakdemirli, orkinoslardan yılda 100 milyon dolar ihracat geliri sağlanacağını ifade etti. Avcılığı yapılan mavi yüzgeçli orkinos balıklarının hemen hemen tamamı, başta Japonya olmak üzere, A.B.D ve Uzakdoğu ülkelerine ihraç ediliyor.

Balıkçı Gemilerini İzleme Sistemi (BAGİS) ile gemiler izleniyor

Av ile taşıma ve destek gemi sahip/donatanları, Balıkçı Gemilerini İzleme Sistemi (BAGİS) ile izleniyor. Taşıma gemileri için ise “Milli Gözlemci” bulundurma zorunluluğu bulunuyor.
ICCAT’ın orkinosla ilgili uygulamaları konusunda, Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği’nce(SÜR-KOOP) organize edilen eğitim kursuna katılanlar ile taşıma ve destek gemileri için faaliyetleri süresince gemi üzerinde, depolarda ağ ve avlanmada kullanılan diğer avlanma araçlarını bulundurmayacaklarını taahhüt edenler arasından belirleniyor.
Hedef dışı ve arızi olarak yakalananlar da dâhil olmak üzere, ölü orkinosların denizde gemiden gemiye aktarılması yasak. Ölü orkinosların aktarılması, ya da karaya çıkarılması için belirlenen limanlar var.

Karaya çıkarılması için, 7 ilde liman belirlendi

Belirlenen 7 ildeki limanlar şunlar; ADANA Karataş Balıkçı Barınağı, ANTALYA Limanı ve Gazipaşa Balıkçı Barınağı, MERSİN Erdemli Balıkçı Barınağı, HATAY İskenderun Balıkçı Barınağı, ÇANAKKALE Kabatepe Balıkçı Barınağı ve Gülpınar Balıkçı Barınağı, İSTANBUL Gürpınar Balıkçı Barınağı ve Tuzla Balıkçı Barınağı, İZMİR Karaburun Balıkçı Barınağı.
Av gemisi kaptanı; her av operasyonu sonrasında, avlanılan orkinos sayısı ve ağırlık miktarı ile avın gerçekleştiği yerin koordinatını,
yapmış olduğu avcılık faaliyetini, günlük ve haftalık av raporuna işleyerek, telefon, faks ve e mail kanalı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’na bildirmek zorunda.
Kaçak ve izinsiz olarak avcılığı yapılan orkinoslar için, Tarım ve Orman Bakanlığı İl Müdürlüklerince belge düzenleniyor. Ancak, bu orkinoslar, ticarete konu edilemiyor ama hayır kurumlarına bağışlanabiliyor.
Amatör (sportif) amaçlı su ürünleri avcılığı kapsamında yakalanan orkinoslar ile arızi olarak avlanan orkinoslar için de belge düzenlenmesi zorunlu.(H:U.)