“Hiçbir şey eskisi gibi

olmayacak”…

Necdet Buluz

Coronavirüs, dünyayı alt üst etti. Uzmanlar tarafından yapılan açıklamalarda “Virüs eninde sonunda ortadan kalkacak. Ancak, virüsün meydana getirdiği tahribat yıllar sürecek. Artık, hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Özellikle dünya ekonomilerinde bir çöküş yaşanacak” deniliyor.

Korona virüsü salgını dünya genelinde insanların sadece sağlığını değil, ekonomik durumu da olumsuz etkilemeye başladı. Asıl sorunun virüsün ortadan kalmasından sonra meydana gelebileceğine dikkat çekiliyor. Şu anda virüs ile savaş edilirken bunun yan etkileri görülmüyor.

Bu konuda dünyanın her tarafından uzmanlar, doktorlar ve ekonomistler özellikle ekonomilerde büyük daralma beklendiğini belirtip, özellikle dünyada işsiz sayısında belirgin artışların olacağını söylüyor.

İzmir Ekonomi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayla Oğuş Binatlı, salgının uğradığı her ülkede ekonomik büyümenin düşeceğine dikkat çekerek, “Salgınla mücadele uzadıkça ekonomi biraz daha daralacaktır. Bütün ekonomik tedbirlere rağmen işsizlik artacaktır. İşsizlik arttıkça küçülen sektörler tekrar büyüyemeyecek ve karlılık düşecektir” dedi.

Finansal piyasalardaki çalkantıların, yaşanan olumsuzlukların ve belirsizliklerin yansıması olduğunu belirten İzmir Ekonomi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayla Oğuş Binatlı, ABD’de ve Avrupa’daki büyük ekonomilerde borsaların son 1 ayda yüzde 20-25 oranında düştüğünü söyledi.

Korona virüsüne ilişkin vaka ve salgına bağlı ölümlerin artması üzerine büyük borsalarda tahtaların kapandığının görüldüğünü aktaran Prof. Dr. Binatlı, New York Borsasının bir günde tarihi kayıp yaşadığını anımsattı. Yatırımcıların her büyük belirsizlik ortamında yaptığı gibi altın, gümüş gibi değerli metallara yöneldiğini bildiren Prof. Dr. Binatlı’nın konu hakkındaki görüşleri özetle şöyle:

“Altın fiyatları mart ayı başlarında arttı; ama sonradan bu piyasada da sorunlar çıkmaya başladı. Son 7 yılın en büyük haftalık düşüşünü gördük. Dünya üzerinde uçuşlar durdukça altın da seyahat edememeye başladı. Altın madenleri çalışmalara ara verdi. Eskiden en yakın altın vadeli işlem sözleşmelerindeki fiyatlar ile spot fiyatlar birbirine çok yakın olurdu. Artık önemli farklar oluşmaya başladı. New York Borsasında işlem gören mart ayı vadeli altın fiyatı ile Londra’daki spot altın fiyatı arasında 70 dolar fark oluştu. Bu tarihi bir farktı. Farkın büyük olması bize riskin ne kadar büyük olarak algılandığını söylüyor. Devletlerin alacağı tedbirlerin kısa süreli iyimserliklere yol açacak ancak salgının oluşturduğu tahribatın artmasıyla bu iyimserliklerin süremeyecektir. Dünya ekonomisinin bütünüyle olmasa da büyük bölümünü oluşturan kısmı, en azından birkaç ay daha rölantide bekleyecektir. Bu salgının sağlık sistemleri üzerinde devasa bir maliyeti de olacak. Bütün ekonomiler büyük bir şoka maruz kaldı. Ben en kapsayıcı tedbirleri alan ülkelerin bu şoklardan en az hasar ile çıkacağına inanıyorum. İşsizlik zaten bizim yumuşak karnımız. Hükümetin acil olarak kapsayıcı ekonomik tedbirler alması yararlı olacaktır. Salgın eninde sonunda kontrole alınacaktır. O gün geldiğinde Türkiye ekonomisinin hızlı toparlanıp toparlanamayacağı belirleyici olacaktır.”

Şimdi de dünya ekonomilerinde kısa bir gezinti:

Hedge fon sahibi Ray Dalio dünya ekonomisinin “büyük bir düşüş”e doğru yol aldığını ve 1930’lu yıllarla en az iki paralellik gösterdiğini kaydetti.

Washington’da IMF ve Dünya Bankası’nın ortaklaşa düzenlediği panelde konuşan Ray Dalio, ekonomiler doğal bir iniş döngüsüne girdiklerinden artık merkez bankalarının da bir şeyler yapması için çok geç olduğunu belirtti.

Para politikasının ve özellikle de faiz indirimlerinin ekonomiye ciddi bir destek sunmayacağını ifade eden Dalio, “bu döngü artık sönüyor; şimdi artık ‘büyük bir düşüş’ olarak tanımlayabileceğimiz bir süreçteyiz” dedi. “Avrupa sınıra ulaştı. Japonya da aynı durumda ve ABD’nin de artık daha fazla gideceği bir yol yok.”

Dalio aynı zamanda dünyanın 1930’lardan beri en büyük servet uçurumuna tanık olduğunu ve bunun da siyasi bir gerilim yarattığını kaydetti.

ABD’li yatırımcı Çin’in kendine güvenerek sahnede yerini almasının da dünyada geçen yüzyılın buhran çağının yankısı olduğunu söyledi. “1930’larda olduğu gibi yükselen bir gücün Çin-ABD çekişmesi şeklinde mevcut bir küresel güce meydan okuduğuna tanık oluyoruz” dedi.

Dünya turizmi çöktü. Havayolu şirketleri flaş ediyor. İşten çıkarılanların sayısı her geçen gün katlanarak artıyor. Dünya devlerinin bile bütçeleri delik-deşik oldu, sıkıntı giderek büyüyor, kabına sığamaz durumda.

Bu arada en fazla zararı gelişmekte olan ülkelerin göreceği de öne sürülüyor. Türkiye’nin de gelişmekte olan ülkeler listesinde olduğunu unutmamız gerektiğini anımsatalım.

necdetbuluz@gmail.com

www.facebook.com/necdet.buluz