GÖZ ÜZERİNE

YAHYA AKSOY

“Heer şeyi gören ancak kendisini göremeyen tek organ gözdür.” Yaşamanın temel kaynağı,ruhun ve
kalbin aynası, düşüncenin ışığı gözlerdir…
“Yüzün süsü gözdür,dilin süsü sözdür” diyen Uygur atasözü ile “Gözlerimizin rengi ne olursa
olsun,gözyaşlarımızın rengi hep aynıdır” atasözü bize gözün yeri, önemi ve özlelliği hakkında fikirler
vermektedir.
Hayatın ögelerinden önde geleni ve sevgi kaynağı, gönlün aynası olanı gözdür. “Göz görür, gönül
sever.”
Göz üzerine söylenmiş çok sayıda deyim, terim,atasözü, benzetme,öğüt ve fıkra bulnumktadır. İyi ve
kötü, güzel ve çirkinlik yönlerinden anlamlar ifade eden sözlerde hayatımızı görürüz.Hayat gözdür, göz
hayattır.
Bedduanın en ağırı “Gözün kör olsun” söyleminde ve mutluluğu paylaşma da ” Gözünüz aydın olsun”
sözünde gizlidir. “Gözümün nuru,canımın içi, Semerkant -Buhara’yı değer gözlerin” söyleminde güzel ve
önemli kentler en değerli ve en önemli organ olan gözlere benzetilir ve gözlerin güzelliği ve özelliği
vurgulanmak istenir. “Ela gözlerini sevdiğim dilber…” diye türküler yakılır. Özdeyişler söylenir,öyküler,
masallar anlatılır,kitaplar yazılır…
Göz-kulak olmak,göz ardı etmek, gözü gibi bakmak,göz gezdirmek,göz atmak,kem gözlü,acı sözlü,
gözün -kulağında bende olsun, gözün çıksın,göz değmek, göz boyama,göz önünde bulundurmak gibi
söylemlerin içeriğinde derin anlamlar,felsefe ve hep göz vardır.
Göz işareti ile anlaşmakta bazı bölgelerimizde yaygındır. Hindistan dizilerine yansıyan göz işareti ile
anlaşma da ilgi çekicidir.Islıkla, gözle, el -kol işareti ile,beden dili ile haberleşme- anlaşma yolları da
bulunmakta ve uygulanmaktadır.
Göz’ün yaşamda önceliği ve önemi öykülere, türkülere,romanlara, destanlara ve masallara da
yansıtılmakta.Filmlere ve belgesellere konu olmakta.
Görme enli olmasına rağmen gönü gözü ve diğer duyargaları ile hayatı çok daha iyi, anlayan ve
yorumlayan, türkülere aktaran Ünlü ozan Veysel’i ve diğerlerini tanıdıkça hayranlığımız
artmakta…Sevdiğimiz şeylere “gözün gibi bak,gözün gibi esirge,gözün gibi koru…” deriz.
Kuşların, kedilerin,köpeklerin ve diğer canlıların gözleri de anlaşmalı ve değerlidir. İki ayı gözü iki ayrı
renkte olan Van kendileri ünlüdür.Geceleri gözleri ışık gibi yanan böcekler çevrelerini aydınlatmakta ve
insanlara ders vermekteler. İnsanlar, kekliklerin, ceylanların ve diğer canlıların güzel gözlerini
hayranlıkla izler ve imrenerek gözetlerler.
Göz ve söz üzerine çok anlamlı deyişler vardır.İnsanı ve hayatı gözlerden okuyabilirsiniz.
Suyun çıktığı kaynak göze “suyun gözü” denmektedir.
“Gözler kara/Gözler kara/Sürmeli gözler kara/Öyle bir göz gördüm ki/Sürmesi gözden kara.”
Gönlünüzün aynası olan gözünüze iyi bakın,İnsanlara derin bakın, gözlerinden görebilirsiniz.