Amerika ile sorunlar
yumağı büyüyor…

Necdet Buluz

Türkiye ile ABD arasında, Washington yönetiminin iki bakana yaptırım uygulamasına kadar varan krizleri çözmek üzere 9 kişilik bir Türk heyeti ABD’ye gidip bir dizi görüşmelerde bulunması doğru bir adımdır. Ancak, bu görüşmelerde sonuç alınabilmesi de önemlidir.

Şurası unutulmasın:

Türkiye ile Amerika arasında sorun tek değil, bir yumak halini almıştır. Ortadaki sorunların çözümü hem zaman alacak, hem de ikili ilişkilerin geleceğinde yol gösterici olacaktır.

Şimdi ortadaki sorunların neler olduğuna göz atalım:

– 15 Temmuz sonrasında ilan edilen OHAL kapsamında tutuklananlar arasında ABD vatandaşları, çifte vatandaşlar ve ABD Konsolosluğu’nda çalışan iki Türk vatandaşı da bulunuyor. Papaz Andrew Brunson’ın halen ev hapsinde olmasını “kabul edilemez” olarak nitelendiren ABD yönetimi, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nauert aracılığıyla el artırdı. Nauert, sadece Brunson’ın değil, Türkiye’de tutuklu tüm ABD vatandaşları ile konsolosluk görevlilerinin de salıverilmesini masaya “şart” olarak koydu.
– Brunson krizi çerçevesinde ABD, İçişleri Bakanı Soylu ve Adalet Bakanı Gül’ü, yaptırım listesine aldı.
– ABD’nin tüm dünyadan aldığı ithal çelik ve alüminyuma sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 gümrük tarifesi uygulanması kararının ardından, Türkiye de ABD’den ithal ettiği 22 ürüne yaklaşık 260 milyon dolarlık gümrük vergisi koyacağını resmen Dünya Ticaret Örgütü’ne bildirmişti. ABD bunun üzerine, Türkiye’yi ‘tercihli ticaret sistemi’nden çıkarabileceğinin işaretini verdi. ABD Ticaret Bakanlığı, Türkiye’den gümrüksüz gelen malların incelemeye alındığını, bunların yıllık gümrük vergisi değerinin 1.6 milyar dolar olduğunu resmen açıkladı.
– Halkbank eski Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın New York’ta yargılanıp hapis cezasına çarptırıldığı davanın ardından gözler, ABD Hazine Bakanlığı’nın Halkbank’a çıkaracağı, milyar dolarlarla anılan para cezasının ne zaman verileceğini ve tam rakamının ne olacağına kilitlenmiş durumda. ABD’ye giden heyet, bu para cezasının olabildiğince az olması için çaba harcayacak.
– ABD Kongresi’nden Türkiye’nin projenin başından beri içinde olduğu F-35 savaş uçakları konusunda yaptırım kararı çıktı. Kongre kararında, hem ABD vatandaşlarının tutuklanmaları, hem de Rusya’dan alınacak S-400 füzeleri konusunda Trump yönetiminden rapor isteniyor. Raporlar tatmin edici oluncaya kadar da, F-35’lerin Türkiye’ye gönderilmesinin durdurulması kararda yer alıyor.
– ABD Kongresi IMF, Dünya Bankası gibi kuruluşların Türkiye ile olan her türlü proje, eğitim, kredi işbirliğini durdurmasını istiyor.
– ABD’nin İran’a yaptırımlarının ilk bölümü bu hafta başladı. Ancak Türkiye’yi asıl etkileyecek olan, ABD’nin İran’dan doğalgaz ve petrol alanında işbirliği yapan yabancı şirketlere de yaptırım uygulama kararı, kasım ayında yürürlüğe girecek. ABD, İran’a daha önce uyguladığı yaptırımlarında, komşu ülke sıfatıyla Türkiye’ye ayrıcalık uygulamıştı. Ancak Washington kasımda başlayacak olan yaptırımlarda, Türkiye’ye ayrıcalık vermeyeceğini açıkladı.
– ABD, Türkiye’nin itirazlarını dikkate alarak PKK kontrolündeki Menbiç’in dış sınırlarında TSK’nın devriye gezmesine yeşil ışık yakmıştı. Ancak Menbiç merkezindeki PKK kontrolü konusunda adım atılmadı.

Amerika tarafından yapılan açıklamalarda “Türkiye müttefikimiz ve dostumuz” cümleleri kullanılıyor. Ancak, bir yandan böylesine açıklamalar yapılırken, diğer yandan Amerika’nın Suriye’deki terör örgütü PYD/PKK’lılara yeniden tırlar dolusu silah gönderdiği ortaya çıkmış bulunuyor.

Sormazlar mı?

Bu nasıl bir dostluk ve müttefiklik ilişkisidir?

Amerika bugüne kadar Türkiye’ye ne söylediyse, ne söz verdiyse hiçbirini tutmadı ve yerine getirmedi. Bu da ilişkilerdeki sıkıntıların daha da büyümesine neden oluyor.

Son bir not:

İddiaya göre Türk heyetinin gerçekleştirdiği Washington temasları sonrasında diplomatik kaynaklar görüşmenin detaylarını verdi. Diplomatik kaynaklara göre ABD, serbest bırakılmasını istediği 15 kişinin listesini verdi. Kulislerde görüşmeyi çıkmazsa sokan detayın ise ABD’nin Türk heyetinden ABD vatandaşlarının salıverilmesine ilişkin yazılı bir taahhüt istemesi olduğu da söyleniyor.

necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz